عسل خودبافت:

چرا عسل خودبافت؟

اولین سالی که عسل تولید کردم، همه رو به طور کامل با موم به مشتری هام فروختم. با این کار حداقل دو تا مشکل پیش اومد، تمام پوکه هام مصرف شدن و بعضی از مشتری ها با موم عسل ها بخصوص شان های سیاه مشکل داشتند (می گفتند بافت خشنی داره و طعم خوبی هم نداره). این شد که خرید اکستراکتور رو توی اولویت هام قرار دادم تا هم پوکه ها رو برای خودم نگه دارم و هم عسل صاف و بازارپسند تحویل مشتریا بدم و به نوعی رضایتشون رو جلب کنم. اما همچنان مشتری هایی بودن که اصرار به موم دار بودن عسل داشتن و البته خبر داشتن که میشه عسل تغذیه ای (شکری) رو هم به صورت شان تولید کرد. چرخی توی اینترنت زدم دیدم یکسری از زنبوردارها، زنبور رو وادار می کنن تا توی شیشه های عسل، شان های مومی ببافه و بعد هم داخلش عسل بریزه. دست آخر هم درب شیشه رو می بستن و تحویل مشتری می دادن. به این میگن "عسل خودبافت". اولین بار این نام رو از مهندس بهزاد رفاهی شنیدم که به نظرم نامگذاری مناسبی باشه.

راستی در ترکیه بجز شیشه، داخل ظرف چوبی، سبد و کوزه هم عسل خودبافت تولید می کنن.

عسل خودبافت یک تفاوت با عسل کندوهای سبدی کشورمون داره و اون هم اینه که موم تماما داخل خودِ شیشه درست شده و از خیلی نقاط توسط زنبورها به شیشه متصل شده. در واقع مبنای تولید عسل خودبافت مشابه همون عسل هاییه که از زیر درب کندوهای پرجمعیت برداشت می کنیم.

مزایای تولید عسل خودبافت:

• در این بازار اشباع شده برای ما مزیت رقابتی ایجاد می کنه و می تونیم ساده تر عسلمون رو بفروشیم.
• مشتری راحت تر قانع میشه که عسل ما طبیعی و تولید شده توسط زنبورهاست.
• به دلیل اینکه سرپولک ها باز نشده و عسل رو اکستراکتور نکردیم، طعم و رایحه ی عسل کمتر دستخوش تغییر میشه و به نوعی عسل بکرتر به مشتری می رسه.
• از یکنواخت شدن کارمون جلوگیری می کنیم و خلاق باقی می مونیم.

معایب تولید عسل خودبافت:

• اجراش نیاز به مدیریت و ابزار خاص خودش رو داره و زنبوردار باید به زمان بندی تولید عسل توجه ویژه ای بکنه.
• بعضی وقت ها مخصوصا اگر شهد کم باشه، شان ها سرپولک نمی خورن و ظاهر جالبی پیدا نمی کنن.
• موم تولیدی کندو بازیافت نمیشه و توسط مشتری خورده میشه.
• قیمت تمام شده ی بیشتری داره. قیمت فروش عسل خودبافت خیلی به خود زنبوردار ربط داره.
• به دلایل مختلف ظرفیت تولید کندو تا حدی کاهش پیدا می کنه.

مراحل کار:

یک - یک تخته ام دی اف به اندازه ی روی قاب های کندو می بریم، اندازه ی این تخته باید طوری باشه که از کندو به بالای تخته راه نداشته باشه و همین طور درب کندو هم به راحتی بسته بشه. در مورد کندوهای استاندارد لانگستروت ایران اندازه ی 410 در 490 میلیمتر قابل توصیه ست.

دو - توی این مرحله باید شیشه انتخاب بکنیم، بهتره سایز این شیشه ها طوری باشه که بشه داخل یک طبق چندتا رو به شکلی منظم چید و جای دست هم داشته باشه تا بتونیم راحت بازرسیمون رو انجام بدیم. من خودم شیشه های استوانه ای کوچک (طرح ترک) با در 82 استفاده می کنم. چون هم زود بافته میشه و هم زود پر میشه. در ضمن داخل یک طبق لانگستروت 20 تا ازش جا میشه. مجموع ظرفیتش برای عسل تقریبا 400 تا 450 گرمه.

سه - جای شیشه ها رو با استفاده از مداد و خط کش مشخص می کنیم. و با مته ی گردبر سوراخ می کنیم. بهتره اندازه ی سوراخ به اندازه ی گلوی ظرف باشه و یا اگر مثل من از شیشه ی استوانه ای استفاده می کنید به اندازه ی قطر شیشه باشه تا شیشه ها توش جا بگیرن و لَق هم نزنن.

بعد از موم هرزبافی کندوها مقداری برداشته و به اندازه ی یک نخود به شیشه می چسبونیم. تا بشه محل شروع شان خودبافت. بعضی ها یک تکه برگه موم به اون محل متصل می کنند که به نظرم با منطق موم خودبافت در تضاده!

چهار - یک کندوی پرجمعیت رو انتخاب می کنیم و تخته ای که شیشه ها روش قرار گرفته رو میذاریم روی کندو. بعد یک نیم طبق روی کندو میذاریم و درب طبق رو هم می بندیم، تا نور و نوسانات دما به شیشه ها اثر نکنه. من خودم عادت کردم که یک پارچه ی عایق (شما بخونید پتو!) هم روی شیشه ها بندازم و بعد درب طبق رو ببندم.

یه مساله ای که اینجا مطرحه اینه که آیا شبکه ملکه نیاز هست یا خیر؟

جواب در وهله ی اول بله ست. ولی اگر قاب های زنبورها ابرویی زیادی دارن میشه بدون شبکه هم این کار رو کرد و زنبورها در واقع موم های داخل شیشه رو به عنوان اَبرویی قاب که در بالای کندو قرار داره به حساب میارن.

نکته ی اول: دوستان توصیه کردن که یک تکه چسب نواری به قسمت بالای شیشه (جایی که درب روش بسته میشه) بزنیم تا زنبورها بهش بره موم نزنن و بعدا با کندن چسب بشه به راحتی درب شیشه رو بست.

نکته ی دوم: اگر کندوهامون در زمان مناسب که هم موم بافی و هم جریان عسل به کندوها برقرار باشه به جمعیت مناسب نرسیدند میشه جمعیت و قاب های نوزادان یک کندوی ده قاب رو به یک کندوی کوچکتر مثلا 8 یا 6 قاب منتقل کرد و بعد مراحل کار رو در همون کندوی کوچک انجام داد.

نکته ی سوم: برای فروش و بازاررسانی اول وزن متوسط شیشه ی مورد استفاده مون رو در میاریم. بعد از تولید عسل دوباره وزنش می کنیم و با ریختن یک مقدار عسل مایع به وزن مشخصی می رسونیمش.

مثال: شیشه صد گرمه، بعد از اتمام کار و برداشت شده سیصد گرم، این یعنی دویست گرم عسل خودبافت داخلش داریم. با اضافه کردن سیصد گرم عسل مایع وزن خالص رو به نیم کیلو می رسونیم. این کار دو تا دلیل داره:

• با ریختن عسل مایع به داخل شیشه، جلوی فعالیت لاروهای موم خوار گرفته میشه و عسل های ما تا مدت های زیاد در دست مشتری سالم می مونه. این کار رو میشه با قرار دادن شیشه در فریزر هم انجام داد ولی چون رنگ سرپولک های مومی عوض میشه توصیه ش نمی کنم.
• همه ی شیشه ها یک وزن مشخص خواهند داشت و کار و حساب و کتابمون ساده تر میشه. در عین حال سردرگمی مشتری هم در هنگام تصمیم گیری برای خرید کمتر میشه.

نکته ی چهارم: معمولا شیشه های در کناره های طبق دیرتر بافته و پر میشن، زنبوردار باید حواسش باشه و شیشه های پرشده ی وسط رو برداره و شیشه های کناری رو به جای اون ها بیاره.

نکته ی پنجم: نباید فکر کنیم که بچه دهی این کندو با کندوهای دیگه تفاوت خاصی داره، پس روش های جلوگیری از بچه دهی در این کندوها هم باید انجام بشه. وگرنه آخر سال یک عالمه شیشه با موم خالی داریم!

برداشت: برداشت رو ترجیحا با جریان باد و فقط با دادن مقدار کمی دود انجام میدیم. ضمنا میشه شیشه ها رو با تخته برگردوند (درب شیشه ها رو به بالا باشه) تا زنبورهای باقی مانده به سمت نور بیان. مواظب باشیم موم و عسلمون بوی دود نگیره.